Xuất huyết tiêu hóa ở trẻ em: Nguyên nhân, biểu hiện và biện pháp phòng ngừa

Xuất huyết tiêu hóa ở trẻ em thường được phát hiện khi trẻ có dấu hiệu đi ngoài ra phân đen hoặc nôn ra máu. Nắm được nguyên nhân, biểu hiện và biện pháp phòng ngừa sẽ giúp cha mẹ chủ động hơn trong việc bảo vệ con trẻ trước tình trạng này. 

Xuất huyết tiêu hóa ở trẻ em là gì?

Xuất huyết tiêu hóa ở trẻ em là hiện tượng chảy máu hệ tiêu hóa từ bên trong cơ thể trẻ, có thể xuất hiện trong dạ dày, tá tràng hoặc trực tràng. Tình trạng này chiếm khoảng 10% – 20% các trường hợp đến khám tại chuyên khoa tiêu hóa. Tuy nhiên mức độ xuất huyết là khác nhau, bệnh có thể không quá nguy hiểm và tự khỏi nhưng nếu bệnh có chuyển biến xấu, cần phải đưa trẻ đến cơ sở y tế.

Nguyên nhân gây xuất huyết tiêu hóa

Có rất nhiều cách phân loại nguyên nhân. Trong lĩnh vực nhi khoa, xuất huyết tiêu hóa thường phân loại theo vị trí tổn thương tổn thương và lứa tuổi.

Xuất huyết tiêu hóa trên

Có rất nhiều nguyên nhân gây ra xuất huyết tiêu hóa trên ở trẻ em, bao gồm:

• Viêm, loét thực quản;
• Hội chứng Mallory-Weiss;
• Viêm dạ dày;
• Loét dạ dày tá tràng;
• Chảy máu đường mật;
• U mạch máu;
• Giãn tĩnh mạch;
• Dị vật trong đường tiêu hoá;
• Dị ứng thuốc, thức ăn.

Xuất huyết tiêu hóa dưới

Bên cạnh những nguyên nhân từ xuất huyết tiêu hóa trên, còn có nguyên nhân xuất phát từ tiêu hóa dưới phải kể đến như:

• Trĩ nội;
• Polyp đại tràng;
• Viêm ruột hoại tử;
• Viêm loét ở túi thừa Meckel;
• Xuất huyết tiêu hóa tại ruột non;
• Viêm đại tràng: Viêm trực tràng, viêm đại tràng thể loét, bệnh Crohn;
• Nhiễm khuẩn đường tiêu hóa do các ký sinh trùng, vi khuẩn, xâm nhập vào niêm mạc ruột;
• Nứt kẽ hậu môn, chảy máu hậu môn trực tràng.

Triệu chứng của trẻ khi bị xuất huyết tiêu hóa

Khi bé đã có một số biểu hiện dưới dây, các bậc phụ huynh cần cho bé đến cơ sở khám chữa bệnh gần nhất để bé được chẩn đoán và điều trị kịp thời, giảm nguy hiểm đến tính mạng của bé.

• Máu trong phân: Khi trẻ đi ngoài ra máu, máu có thể ở dạng màu đỏ tươi hoặc có thể biến mất khi phân tiếp xúc với không khí, khiến phân trở nên đen như keo (gọi là phân tarry).
• Buồn nôn và nôn: Trẻ có thể bị buồn nôn và nôn do viêm niêm mạc dạ dày hoặc tá tràng gây ra bởi xuất huyết.
• Nôn ra máu: Một trong những biểu hiện nguy hiểm của bệnh xuất huyết tiêu hóa ở trẻ em là triệu chứng nôn ra máu.
• Đau bụng: Trẻ có thể cảm thấy đau bụng hoặc có cảm giác khó chịu trong bụng như buồn nôn, ợ hơi, đầy hơi chướng bụng.
• Kiệt sức và thiếu máu: Xuất huyết tiêu hóa có thể làm cho trẻ mệt mỏi, sút cân, biếng ăn, tiêu chảy, ốm yếu và có triệu chứng thiếu máu như da nhợt nhạt và thở nhanh.

Cần làm gì khi trẻ có dấu hiệu xuất huyết tiêu hóa?

Khi phát hiện trẻ em có những dấu hiệu bị xuất huyết tiêu hóa, cha mẹ cần kịp thời đưa trẻ đến bác sĩ hoặc cơ sở y tế để được kiểm tra và điều trị đúng cách.

• Đưa bé đến gặp bác sĩ: Nếu phát hiện bất kỳ triệu chứng nghi ngờ nào như phân có màu đen như keo, phân có máu hoặc triệu chứng khác liên quan đến tiêu hóa, cha mẹ nên đưa trẻ đến bác sĩ hoặc cơ sở y tế ngay lập tức. Bác sĩ sẽ thực hiện kiểm tra lâm sàng và cần thiết sẽ tiến hành các xét nghiệm để xác định nguyên nhân gây ra xuất huyết.
• Không tự điều trị: Cha mẹ không nên tự ý mua thuốc hoặc tự điều trị cho trẻ khi nghi ngờ trẻ bị xuất huyết tiêu hóa. Việc dùng thuốc không đúng cách có thể làm tăng nguy cơ biến chứng và gây hại cho sức khỏe của trẻ.
• Cho trẻ nghỉ ngơi và theo dõi triệu chứng: Nếu trẻ có triệu chứng xuất huyết tiêu hóa, cha mẹ nên giữ trẻ nghỉ ngơi và tránh hoạt động quá mạnh đến khi được đưa đến bác sĩ. Nếu trẻ đã được đưa đến bác sĩ, cha mẹ nên chú ý theo dõi triệu chứng và tình trạng sức khỏe của trẻ. Ghi chép lại tất cả các triệu chứng xuất huyết tiêu hóa và tình trạng sức khỏe của trẻ để cung cấp thông tin cho bác sĩ trong quá trình chẩn đoán và điều trị.
• Tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ: Cha mẹ nên tuân thủ tất cả các hướng dẫn và chỉ định của bác sĩ về việc chăm sóc và điều trị cho trẻ. Điều này bao gồm việc đảm bảo trẻ uống đủ nước, không tự ý dùng thuốc, và tuân thủ theo lịch trình kiểm tra và tái khám của bác sĩ.
• Cung cấp dinh dưỡng hợp lý: Trẻ bị xuất huyết tiêu hóa có thể mất máu và thiếu máu, cha mẹ nên cung cấp dinh dưỡng hợp lý cho trẻ để tái tạo hồng cầu.

Nhớ rằng, xuất huyết tiêu hóa ở trẻ em có thể là dấu hiệu của một số vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, vì vậy việc đưa trẻ đến bác sĩ là cực kỳ quan trọng để xác định nguyên nhân và nhận được điều trị phù hợp.

Cách phòng ngừa xuất huyết tiêu hóa ở trẻ em

• Chăm sóc dinh dưỡng hợp lý: Đảm bảo trẻ được cung cấp chế độ dinh dưỡng cân đối, giàu vitamin và khoáng chất, đặc biệt là sắt và vitamin K. Tránh cho trẻ ăn quá nhiều thức ăn cay nóng, đồ ăn nhanh, và đồ ăn có chất kích ứng tiêu hóa.
• Tăng cường vệ sinh cá nhân: Dạy trẻ nhỏ về quy tắc vệ sinh cá nhân, rửa tay thường xuyên, đặc biệt là trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh. Tránh cho trẻ tiếp xúc với thức ăn không đảm bảo vệ sinh và thức ăn bị nhiễm khuẩn.
• Kiểm soát vi khuẩn Helicobacter pylori: Kiểm tra và điều trị nhiễm khuẩn vi khuẩn Helicobacter pylori nếu cần thiết, nhất là khi trẻ có triệu chứng viêm niêm mạc dạ dày tá tràng.
• Sử dụng thuốc đúng cách: Nếu trẻ cần sử dụng thuốc, hãy theo đúng hướng dẫn của bác sĩ hoặc dược sĩ, tránh tự ý tăng liều hoặc dùng quá mức chỉ định.
• Kiểm soát dị ứng thức ăn: Nếu trẻ có dị ứng thức ăn, cha mẹ nên tìm hiểu và kiểm soát các thực phẩm gây dị ứng và hạn chế tiếp xúc với chúng.
• Theo dõi sức khỏe của trẻ: Chăm sóc sức khỏe tổng quát cho trẻ bằng cách đảm bảo trẻ vận động đủ, ngủ đủ giấc, và không căng thẳng.

Việc phụ huynh trang bị kiến thức về cách phòng bệnh và chăm sóc đúng cách khi gặp tình trạng xuất huyết tiêu hóa ở trẻ em có thể giúp tạo ra môi trường tốt cho sự phát triển của bé. Hi vọng với những chia sẻ trên, cha mẹ sẽ có thêm kiến thức trong việc chăm sóc trẻ và bảo vệ trẻ hiệu quả mỗi ngày.