Thiếu ối: Tình trạng nguy hiểm mẹ bầu không được chủ quan

Thiếu ối là một trong những vấn đề quan trọng mà mẹ bầu cần quan tâm trong quá trình mang thai. Nước ối không chỉ đóng vai trò bảo vệ thai nhi mà còn cung cấp các dưỡng chất cần thiết cho sự phát triển và hoạt động của thai nhi.

Nước ối là gì?

Nước ối là một chất lỏng trong suốt xuất hiện từ ngày thứ 12 sau khi thụ tinh. Trong tử cung, thai nhi được bao quanh bởi túi ối và nằm trong nước ối. Nước ối chứa chất dinh dưỡng, hormone và kháng thể chống nhiễm trùng.

Nước ối đóng vai trò quan trọng trong sự sống và phát triển của thai nhi, bảo vệ thai nhi khỏi tổn thương và tạo môi trường không nhiễm trùng. Nước ối cung cấp dinh dưỡng, ổn định thân nhiệt và hỗ trợ sự phát triển của thai nhi.

Trong giai đoạn chuyển dạ, nước ối giúp mở cổ tử cung và làm cho việc di chuyển qua ống sinh dễ dàng hơn. Lượng nước ối trong bụng mẹ tăng dần theo tuần tuổi của thai nhi, đạt đỉnh vào tuần thứ 36 với khoảng 1000ml. Sau đó, lượng nước ối giảm dần để chuẩn bị cho quá trình chuyển dạ.

Thiếu ối là gì?

Thiếu ối hay còn được gọi là oligohydramnios trong ngành y học, là tình trạng khi lượng nước ối trong tử cung ít hơn mức bình thường theo tiêu chuẩn sinh lý. Điều này được xác định dựa trên chỉ số nước ối AFI (Amniotic Fluid Index) nhỏ hơn 5cm (mức bình thường là 5 – 25cm), chỉ số MPV (Maximum Pool of Vertical – xoang nước ối lớn nhất) nhỏ hơn 2cm và màng ối không bị vỡ. Thiểu ối được coi là nghiêm trọng nhất khi chỉ số AFI nhỏ hơn 3cm.

Theo thống kê, khoảng 4% tổng số trường hợp mang bầu gặp phải tình trạng thiếu ối, và con số này tăng lên 12% đối với các trường hợp mang bầu quá thời điểm dự sinh. Tình trạng thiếu nước ối có thể xảy ra bất kỳ thời điểm nào trong quá trình mang thai, nhưng thường phổ biến nhất là vào giai đoạn cuối thai kỳ, đặc biệt là trong tam cá nguyệt thứ ba (3 tháng cuối). Nguy cơ của tình trạng này sẽ tăng lên đối với những bà bầu quá thời điểm dự sinh ít nhất 2 tuần. Ngoài ra, càng sớm thiểu ối xảy ra, nguy cơ biến chứng nghiêm trọng đối với thai nhi càng cao.

Dấu hiệu thiếu ối là gì?

Mẹ mang bầu có thể tự nhận biết tình trạng thiếu nước ối khi phát hiện rằng chu vi vòng bụng không tăng theo tương đương với tuổi thai, sự giảm cử động hoặc cử động yếu của thai, và có thể đau khi thai máy đạp. Những dấu hiệu này là kết quả của thiếu nước ối, trong đó hoạt động của thai nhi tác động trực tiếp lên thành tử cung, gây ra các cơn đau co thắt.

Trong quá trình khám thai, bác sĩ có thể sờ và cảm nhận thai nhi nằm sát vào da bụng mẹ. Nếu không cảm nhận được sự có mặt của nước ối, bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện siêu âm để đánh giá chính xác lượng nước ối. Siêu âm được coi là phương pháp chẩn đoán thiếu nước ối chính xác nhất. Bằng cách sử dụng siêu âm, bác sĩ cũng có thể đánh giá các bất thường khác liên quan đến sự phát triển của thai nhi, tư thế của thai nhi, bất thường ở thận của thai nhi và dây rốn.

Nguyên nhân gây thiểu ối

Nước ối được hình thành từ ba nguồn gốc chính là cơ thể mẹ, thai nhi và màng ối. Bất kỳ sự bất thường nào xảy ra ở ba nguồn gốc này có thể ảnh hưởng đến lượng nước ối trong tử cung. Thông thường, bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra và khám bệnh để loại trừ các nguyên nhân như vỡ màng ối hoặc rò rỉ nước ối. Chỉ khi hai nguyên nhân này đã được loại trừ, các nguyên nhân khác mới được cân nhắc.

Nguyên nhân từ phía mẹ

Mẹ mang thai có những yếu tố nguy cơ dễ mắc thiếu nước ối hơn so với trường hợp bình thường, bao gồm:

• Các bệnh lý như bệnh gan, bệnh thận, tăng huyết áp, tiền sản giật,… ảnh hưởng đến chức năng của nhau thai và tái tạo nước ối.
• Sử dụng các loại thuốc như thuốc ức chế tổng hợp Prostaglandin, thuốc ức chế men chuyển hoặc thuốc chống viêm không steroid trong thai kỳ.
• Chế độ ăn uống kém, không cung cấp đủ chất dinh dưỡng cần thiết.
• Uống ít nước, không đủ 2 lít nước mỗi ngày.
• Căng thẳng làm việc và không có thời gian nghỉ ngơi hợp lý.

Nguyên nhân từ phía thai nhi

Tình trạng thiếu nước ối có thể liên quan đến các vấn đề bất thường ở thai nhi, bao gồm:

• Tăng trưởng chậm hoặc thai quá thời hạn dự sinh.
• Bị dị tật bẩm sinh, đặc biệt là dị tật ở thận và hệ tiết niệu.
• Nhiễm trùng bào thai hoặc thai lưu.

Nguyên nhân khác

Các vấn đề liên quan đến các phần phụ của thai như nhau thai (cung cấp dinh dưỡng và oxy cho thai nhi qua dây rốn), thai đôi hoặc thai ba có chung một bánh nhau, hội chứng truyền máu giữa các thai…

Tuy nhiên, cũng có những trường hợp thiếu nước ối mà nguyên nhân không rõ ràng. Vì vậy, các bà bầu thuộc nhóm nguy cơ nêu trên cần tự theo dõi sức khỏe của mình và thai nhi. Nếu nhận thấy thai nhi cử động yếu hoặc có dấu hiệu lạ, bà bầu nên đi khám ngay để bác sĩ tiến hành kiểm tra và can thiệp kịp thời.

Thiểu ối có nguy hiểm không?

Nguy cơ biến chứng do thiểu ối tăng lên đáng kể khi tình trạng này xảy ra ở giai đoạn thai nhi càng nhỏ. Dù mẹ bầu được chẩn đoán thiếu ối trong giai đoạn 3 tháng cuối, việc sinh con an toàn và khỏe mạnh vẫn có thể được đảm bảo. Tuy nhiên, vẫn tồn tại nguy cơ thai chậm tăng trưởng, dây rốn bị chèn ép và nguy cơ phải thực hiện phẫu thuật mổ để bắt thai.

Nếu tình trạng nước ối ít được phát hiện trước tuần thứ 28 của thai kỳ, nguy cơ sảy thai, thai chết lưu, sinh non hoặc bị dị tật bẩm sinh sẽ lớn hơn nhiều. Các vấn đề này có thể ảnh hưởng xấu đến sự phát triển thể chất và trí tuệ của thai nhi trong tương lai.

Trong quá trình mang thai, việc đảm bảo đủ nước ối là quan trọng để bảo vệ sự phát triển và sức khỏe của thai nhi. Mẹ bầu nên thường xuyên kiểm tra sức khỏe thai nhi để có thể nhận biết sớm tình trạng thiếu ối nếu có để đảm bảo sự phát triển khỏe mạnh cho thai nhi yêu quý của mình.