Bạn sẽ được tìm hiểu về những loại vaccine dại hiện đang được áp dụng tại Việt Nam, cũng như một số thông tin quan trọng về căn bệnh này. Hãy cùng đọc nhé.
Bệnh dại nguy hiểm như thế nào?
Bệnh dại là một bệnh do họ virus Rhabdoviridae gây ra. Virus này thường lây qua vết cắn, vết trầy xước hoặc tiếp xúc trực tiếp từ các động vật có vú bị nhiễm bệnh. Có tới 99% những trường hợp bị dại ở người có nguyên nhân là từ chó. Các em nhỏ từ 5 đến 14 tuổi thường là những đối tượng dễ trở thành mục tiêu của căn bệnh này.
Các nhà nghiên cứu dịch tễ ước tính mỗi năm có đến 30.000 đến 70.000 ca tử vong là do bệnh dại và các nước kém phát triển là nơi bị ảnh hưởng nặng nề nhất.
Virus dại có thể ảnh hưởng đến cơ thể bằng 2 con đường khác nhau. Thứ nhất, nó có thể xâm nhập trực tiếp vào hệ thống thần kinh ngoại biên và di chuyển thẳng đến não. Thứ hai, nó có khả năng ẩn mình khỏi hệ miễn dịch trong các mô cơ, sau đó nó tiếp tục hành trình đến hệ thần kinh thông qua các điểm nối thần kinh cơ và cuối cùng tiến về não. Khi vào được bên trong hệ thần kinh, virus gây ra tình trạng viêm não cấp tính, dẫn đến hôn mê và tử vong ngay sau đó.
Hai con đường gây bệnh của virus dẫn đến 2 dạng bệnh dại khác nhau:
- Bệnh dại dữ dội, hoặc gọi là dạng viêm não: Dạng này chiếm tới 85% trường hợp. Nạn nhân sẽ có những hành vi dễ bị kích động, ảo giác, thiếu phối hợp, hydrophobia (chứng sợ nước) và aerophobia (chứng sợ gió lùa, không khí trong lành). Sau một vài ngày phát bệnh, nạn nhân sẽ tử vong do ngừng tim – hô hấp.
- Bệnh dại tê liệt: Thời gian phát bệnh của dạng này thường dài hơn, Cơ bắp nạn nhân sẽ dần tê liệt, bắt đầu từ vị trí vết thương. Hôn mê tiến triển từ từ và cuối cùng cũng sẽ dẫn đến tử vong.
Cách xử lý vết thương do động vật gây ra
Các biện pháp xử trí sẽ tùy thuộc vào vị trí vết cắn, tình trạng sức khỏe của nạn nhân và tình trạng tiêm phòng dại của chính con chó đó. Các nguyên tắc chính để xử lý vết cắn bao gồm:
- Rửa và làm sạch vết thương với xà phòng dưới vòi nước chảy trong 15 phút.
- Nếu được, hãy rửa kỹ vết cắn với cồn 70%.
- Đưa nạn nhân tới các cơ sở y tế để can thiệp càng sớm càng tốt.
Nếu có thể, hãy quan sát con chó trong 10 ngày dưới sự giám sát của bác sĩ thú y và cơ quan y tế địa phương để xác định xem nó có biểu hiện của bệnh dại không. Nếu có, cách xử lý tốt nhất là phải chích vaccine dại cho bệnh nhân ngay lập tức. Vì nếu để lâu, khi virus dại đến được não, các triệu chứng lâm sàng xuất hiện và nạn nhân sẽ tử vong ngay sau đó.
Các loại vaccine dại hiện có
Các cách phòng chống dại có thể bao gồm nâng cao nhận thức người dân về các hành vi quá khích của các động vật (chó là chủ yếu) có khả năng bị dại và việc nên làm gì khi bị chúng cắn hoặc cào, triển khai những chương trình tiêm chủng cho chó và tiêm vaccine dại cho người. Sau đây là những loại vaccine dại hiện đang được nước ta sử dụng.
Verorab (Pháp), Abhayrab và Indirab (Ấn Độ)
Vaccine Verorab được sản xuất bởi Tập đoàn Sanofi Pasteur (Pháp), là vaccine chứa virus dại không còn khả năng hoạt động. Loại vaccine này được thiết kế nhằm mục đích phòng chống bệnh dại cho mọi lứa tuổi, từ trẻ em đến người lớn, và có thể được sử dụng dù là trước hay sau khi có tiếp xúc với virus gây bệnh dại.
- Tiêm vaccine trước phơi nhiễm: Dành cho các đối tượng có nguy cơ cao bị nhiễm virus dại và những người có nguy cơ thường trực, ví dụ như nhân viên của các phòng thí nghiệm liên quan đến virus và các bác sĩ thú y.
- Tiêm vaccine sau phơi nhiễm: Cần thực hiện ngay lập tức. Điều trị bao gồm xử lý vết thương tại chỗ, tiêm vaccine và tiêm chủng thụ động bằng globulin miễn dịch bệnh dại.
Abhayrab và Indirab là hai sản phẩm của Công ty Human Biological Institute và Công ty Bharat Biotech International Limited từ Ấn Độ. Giống như Verorab, hai loại vaccine này cũng chứa virus dại bất hoạt từ tế bào Vero tinh chế.
Cả hai loại vaccine đều được dùng cho mọi lứa tuổi, cả trước và sau khi phơi nhiễm bệnh, tương tự như Verorab.
Phác đồ tiêm của Verorab, Abhayrab và Indirab cụ thể như sau:
Dự phòng trước phơi nhiễm
- Nếu tiêm bắp: Liều 0,5 ml theo lịch bắt đầu từ ngày 0 (ngày đầu tiên) – ngày 7 – ngày 28 (hoặc 21).
- Nếu tiêm trong da: Liều 0,1 ml với một vị trí, lịch từ ngày 0 – ngày 7 – ngày 28 (hoặc 21).
- Với người có nguy cơ cao: Tiêm nhắc lại sau 1 năm và các mũi nhắc sau đó mỗi 5 năm.
Dự phòng sau phơi nhiễm
- Nếu tiêm bắp: Liều 0,5 ml theo lịch bắt đầu từ ngày 0 – ngày 3 – ngày 7 – ngày 14 – ngày 28.
- Nếu tiêm trong da: Liều 0,1 ml với hai vị trí, lịch từ ngày 0 – ngày 3 – ngày 7 – ngày 14 – ngày 28.
Với người đã tiêm dự phòng (có bằng chứng tin cậy đã tiêm từ 3 mũi vắc xin dại nguồn gốc tế bào trong vòng 5 năm)
- Nếu tiêm bắp: Liều 0,5 ml theo lịch ngày 0 và ngày 3.
- Nếu tiêm trong da: Liều 0,1 ml với một vị trí theo lịch ngày 0 và ngày 3.
Rabipur (Ấn Độ)
Rabipur – một loại vaccine chống bệnh dại khác – cũng có nguồn gốc từ Ấn Độ, do Công ty Chiron Behring Vaccines Pvt. Ltd chịu trách nhiệm sản xuất, là vaccine tinh chế từ tế bào phôi gà, chứa virus không còn hoạt động.
Speeda (Trung Quốc)
Vaccine Speeda là sản phẩm được nghiên cứu và sản xuất bởi Công ty Liaoning Chengda Biotechnology của Trung Quốc, là vaccine bệnh dại tế bào vero tinh khiết sắc ký. Vì là vaccine thế hệ mới nên Speeda không chứa thimerosal – một chất bảo quản, giúp làm nhẹ đi các tác dụng phụ thường gặp như sưng đỏ và đau chỗ tiêm.
Vaccine này được sử dụng trước hoặc sau khi tiếp xúc với virus dại, cho tất cả mọi người. Vaccine Speeda vẫn đang được Trung Quốc đẩy mạnh sản xuất và cung ứng trên toàn cầu.
Vaccine dại là vaccine được khuyến khích tiêm càng sớm càng tốt trước khi nhiễm bệnh vì bệnh dại là một trong những loại bệnh có khả năng tử vong gần như đạt 100% khi các triệu chứng lâm sàng bắt đầu xuất hiện. Vừa rồi Long Châu đã chia sẻ đến bạn thông tin về các loại vaccine dại đang được sử dụng ở Việt Nam để bạn và gia đình có kế hoạch phòng ngừa hợp lý, hiệu quả.
Hiện nay, Trung tâm tiêm chủng Long Châu cung cấp nhiều gói dịch vụ linh hoạt theo yêu cầu như: Tiêm lẻ, tiêm theo yêu cầu, đặt giữ vaccine online, thăm khám tại chỗ và tư vấn nhiệt tình. Bên cạnh đó, Trung tâm tiêm chủng Long Châu còn có các gói tiêm chủng tùy theo nhóm tuổi, nhóm đối tượng. Ba mẹ sẽ được tư vấn và giới thiệu kỹ càng về các vaccine cần thiết cho trẻ, chi phí phù hợp cùng lộ trình tiêm rõ ràng.
Xem thêm:
Tiêm chủng vắc xin phòng dại có ảnh hưởng gì không?
Vắc xin phòng dại tiêm mấy mũi là thích hợp?
Lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc Chuyên viên y tế để được tư vấn cho từng trường hợp Bệnh cụ thể, tuyệt đối không làm theo hướng dẫn của bài viết.
