Khám bệnh tăng động giảm chú ý ở trẻ dựa trên các tiêu chí nào?

Rối loạn tăng động giảm chú ý là một tình trạng sức khỏe tâm thần, đặc trưng bởi sự hiếu động quá mức và hành vi bốc đồng bất thường, cùng với khó khăn trong việc tập trung hoặc ngồi yên. Việc chẩn đoán và khám bệnh tăng động giảm chú ý thường dựa trên việc theo dõi các triệu chứng của trẻ trong ít nhất 6 tháng.

Tăng động giảm chú ý là gì?

Tăng động giảm chú ý (ADHD) là một rối loạn thần kinh có thể ảnh hưởng đến cả trẻ em và người lớn, biểu hiện qua các hành vi hiếu động quá mức và khó khăn trong việc tập trung hoặc ngồi yên trong thời gian dài.

Đa số các trường hợp ADHD được phát hiện khi trẻ khoảng 6 tuổi và trễ nhất là từ 8 đến 10 tuổi, đặc biệt khi trẻ bắt đầu đi học, nơi môi trường có sự thay đổi lớn. Mặc dù các triệu chứng thường giảm dần khi trẻ trưởng thành, một số trẻ vẫn có thể tiếp tục gặp khó khăn trong giai đoạn trưởng thành. 

Ngoài những triệu chứng chính, trẻ mắc ADHD cũng có thể gặp phải các vấn đề tâm lý khác như rối loạn giấc ngủ, lo âu và căng thẳng. ADHD được chia thành các dạng như sau:

• ADHD với triệu chứng chủ yếu là thiếu tập trung: Trẻ thường khó tập trung, khó hoàn thành nhiệm vụ, dễ mất tập trung trong các cuộc trò chuyện và khó tuân theo chỉ dẫn. Trẻ cũng dễ bị phân tâm, hay quên các hoạt động, thói quen hàng ngày.
• ADHD với triệu chứng chủ yếu là hiếu động và bốc đồng: Trẻ khó kiểm soát cảm xúc và hành vi, thường xuyên bồn chồn, nói nhiều, không thể ngồi yên lâu. Trẻ nhỏ có thể liên tục chạy, nhảy, leo trèo mà không dừng lại. Ở nhóm này, trẻ có nguy cơ gặp tai nạn và chấn thương cao hơn.
• ADHD với cả hai triệu chứng thiếu tập trung và hiếu động, bốc đồng: Đây là dạng ADHD phổ biến nhất, khi trẻ có cả những biểu hiện của thiếu tập trung lẫn hiếu động, bốc đồng.

Trẻ bị tăng động giảm chú ý có nguyên nhân từ đâu?

Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng yếu tố di truyền có thể đóng vai trò quan trọng trong việc gây ra hội chứng này. Ngoài ra, các nghiên cứu cũng đã phát hiện một số điểm khác biệt trong cấu trúc và hoạt động của não. Các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ trẻ mắc bệnh bao gồm:

• Sinh non.
• Trọng lượng sơ sinh thấp.
• Mắc bệnh động kinh.
• Khi còn trong bụng mẹ đã chấn thương não.
• Gia đình có tiền sử mắc ADHD.
• Mẹ trong thời kỳ mang thai hút thuốc, lạm dụng rượu, ma túy hoặc các chất kích thích.

Khám bệnh tăng động giảm chú ý ở trẻ dựa trên các tiêu chí nào?

Khám bệnh tăng động giảm chú ý ở trẻ em dựa trên các tiêu chí nghiêm ngặt. Trẻ sẽ được chẩn đoán mắc ADHD khi có ít nhất 6 triệu chứng liên quan đến sự thiếu tập trung hoặc hiếu động và bốc đồng.

Các triệu chứng phổ biến của chứng thiếu tập trung:

• Dễ bị phân tâm.
• Thường xuyên mắc lỗi do bất cẩn.
• Hay quên hoặc làm mất đồ đạc.
• Thiếu hứng thú với các nhiệm vụ kéo dài hoặc không thú vị.
• Không lắng nghe.
• Thiếu kiên trì, thường xuyên chuyển đổi hoạt động.
• Gặp khó khăn trong việc tổ chức nhiệm vụ hoặc sự kiện.

Các triệu chứng của chứng hiếu động và bốc đồng:

• Liên tục bồn chồn, không yên.
• Khó ngồi yên, đặc biệt là trong môi trường yên tĩnh.
• Khó tập trung vào các hoạt động.
• Vận động quá mức.
• Nói chuyện nhiều, liên tục.
• Hành động mà không suy nghĩ trước.
• Nói hoặc hành động vội vã, không chờ đến lượt.

Để chẩn đoán ADHD, các triệu chứng trên cần thỏa mãn các điều kiện sau:

• Xuất hiện ít nhất 6 tháng.
• Bắt đầu trước khi trẻ 12 tuổi.
• Xuất hiện trong ít nhất 2 môi trường khác nhau, ví dụ như ở nhà và trường học.
• Gây ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống, học tập và tương lai của trẻ.
• Triệu chứng không có dấu hiệu cải thiện.

Điều trị bệnh tăng động giảm chú ý ở trẻ

Sau khám bệnh tăng động giảm chú ý có thể được điều trị bằng những phương pháp dưới đây:

Liệu pháp tâm lý

Các phương pháp tâm lý điều trị ADHD ở trẻ em thường được áp dụng trong bao gồm:

• Thảo luận với trẻ về bệnh ADHD và cách nó ảnh hưởng đến cuộc sống, giúp trẻ có nhận thức đúng, phát triển tâm lý tích cực để hướng tới các phương pháp điều trị phù hợp.
• Thường xuyên khen ngợi, tạo động lực cho trẻ khi có tiến bộ trong hành vi.
• Giúp trẻ học cách cư xử phù hợp trong xã hội thông qua việc nhận biết và hiểu tác động của hành vi.
• Hỗ trợ trẻ thay đổi cách suy nghĩ, hành động để điều chỉnh hành vi tiêu cực.
• Cung cấp kiến thức về ADHD cho bố mẹ, hướng dẫn cách giao tiếp và chơi đùa với con, giúp trẻ cảm thấy an tâm, từ đó cải thiện hành vi cũng như mối quan hệ gia đình.

Điều trị bằng thuốc

Thuốc không phải là giải pháp lâu dài cho ADHD nhưng giúp kiểm soát hiệu quả các triệu chứng, cải thiện sự tập trung, giảm tính bốc đồng và giúp trẻ học tập, thực hiện tốt hơn các nhiệm vụ. Một số loại thuốc phổ biến trong điều trị ADHD bao gồm:

• Thuốc kích thích thần kinh trung ương: Thường sử dụng nhất, với hiệu quả điều trị lên đến 70 – 80% bằng cách tăng cường dopamine và norepinephrine trong não.
• Thuốc không kích thích: Thường được chỉ định khi trẻ không đáp ứng tốt với thuốc kích thích, có thể kéo dài đến 24 giờ.

Các phương pháp điều trị khi khám bệnh tăng động giảm chú ý ở trẻ sớm sẽ giúp cải thiện hành vi của trẻ, trong nhiều trường hợp, các triệu chứng của ADHD có thể giảm theo thời gian khi trẻ lớn lên. Tuy nhiên, bố mẹ không nên chủ quan mà hãy đưa trẻ đến bệnh viện để kiểm tra và nhận sự hỗ trợ kịp thời ngay khi xuất hiện các triệu chứng bất thường.